अ से विपरीतार्थक शब्द | Vilom Shabd
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
अतिवृष्टि | अनावृष्टि |
अमृत | विष |
अमर | मर्त्य |
अपेक्षा | उपेक्षा |
अपेक्षित | अनपेक्षित |
अर्वाचीन | प्राचीन |
अपकार | उपकार |
अमीर | गरीब |
अनभिज्ञ | भिज्ञ |
अजल | निर्जल |
अनुकूल | प्रतिकूल |
अनुराग | विराग, द्वेष |
अधूरा | पूरा |
अवलम्ब | निरालम्ब |
अक्षर | क्षर |
असली | नकली |
अथ | इति |
अल्प | अधिक, बहुत |
अल्पसंख्यक | बहुसंख्यक |
अल्पज्ञ | बहुज्ञ |
अर्थ | अनर्थ |
अति | अल्प |
अत्यधिक | स्वल्प |
अनादर | आदर |
अत्यन्त | अनत्यन्त |
अधम | उत्तम, श्रेष्ठ, महान |
अधिक | न्यून, कम |
अनुलोम | विलोम, प्रतिलोम |
अग्रिम | अन्तिम |
असाध्य | साध्य |
अन्तरंग | बहिरंग |
अन्तर्मुखी | बर्हिमुखी |
अधोमुखी | ऊर्ध्वमुखी |
अधोगामी | ऊर्ध्वगामी |
अंतर्द्वन्द | बहिर्द्वन्द |
अंगीकार | अस्वीकार |
अनिवार्य | वैकल्पिक |
अवनि | अम्बर |
अग्नि | जल |
अवलम्ब | निरालम्ब |
अकलुष | कलुष |
अभिव्यक्त | अनाभिव्यक्त |
अज्ञ | विज्ञ |
अचल | चल |
अगम | गम |
अटल | चंचल |
असीम | सीमित |
अकर्तव्य | कर्त्तव्य |
अंतिम | प्रथम |
अर्पण | ग्रहण |
अर्पित | ग्रहित |
अपव्यय | मितव्यय |
अतिथि | आतिथेय |
अंकुश | निरंकुश |
अलभ्य | लभ्य |
अगला | पिछला |
अकाल | सुकाल |
अधर्म | सधर्म |
अन्दर | बाह्य |
अभिमानी | निराभिमानी |
अनाहूत | आहूत |
अंशतः | पूर्णतः |
अल्पकालीन | दीर्घकालीन |
अवरोध | अनवरोध |
अधुनातन | पुरातन |
अध्यवसाय | अनध्यवसाय |
अदोष | सदोष |
अग्राह्य | ग्राह्य |
अचिंतनीय | चिंतनीय |
अल्पायु | दीर्घायु |
अभ्यस्त | अनभ्यस्त |
अनुरक्ति | विरक्ति |
अनुरक्त | विरक्त |
अतल | वितल |
अनुज | अग्रज |
अवकाश | अनवकाश |
अनुग्रह | विग्रह |
अवर | प्रवर |
अरुचि | सुरुचि |
अभ्यास | अनभ्यास |
अभिशाप | आशीर्वाद, वरदान |
अक्रूर | क्रूर |
अंधकार | प्रकाश, आलोक |
अस्त | उदय |
अनंत | अंत |
अमावस्या | पूर्णिमा |
आ से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
आदान | प्रदान |
आरम्भ, आदि | अन्त |
आहार | निराहार |
आदर | निरादर |
आना | जाना |
आयात | निर्यात |
आस्तिक | नास्तिक |
आशा | निराशा |
आकाश | पाताल |
आकार | निराकार |
आपद | निरापद |
आवरण | निरावरण |
आस्था | अनास्था |
आहत | अनाहत |
आमिष | निरामिष, सामिष |
आकांक्षा | अनाकांक्षा |
आकुंचन | प्रसारण |
आकर्षक | अनाकर्षक |
आकर्षक | विकर्षण, प्रतिकर्षण |
आचार | अनाचार |
आवाहन | विसर्जन |
आलोक | अन्धकार, तिमिर |
आलंब | निरालंब |
आरोही | अवरोही |
आरोह | अवरोह |
आडंबर | निराडंबर |
आधुनिक | प्राचीन |
आश्रित | अनाश्रित |
आवश्यक | अनावश्यक |
आग्रह | दुराग्रह |
आगमन | प्रस्थान, गमन |
आसक्त | अनासक्त |
आजादी | गुलामी |
आभ्यंतर | बाह्य |
आदिष्ट | निषिद्ध |
आय | व्यय |
आहूत | अनाहूत |
आवाहन | विसर्जन |
आतप | निरातप |
आदृत | अनादृत |
आवृत | अनावृत |
आवर्तक | अनावर्तक |
आरूढ़ | अनारुढ़ |
आत्मावलंबी | परावलंबी |
आविर्भाव | तिरोभाव |
आभ्यंतर | बाह्य |
आध्यात्मिक | भौतिक |
आर्द्र | शुष्क, अनार्द्र |
आर्ष | अनार्ष |
आग्रह | दुराग्रह |
आधार | निराधार |
आकम्पित | निष्कंप |
आगामी | विगत |
आबाल | वृद्ध |
इ & ई से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
इच्छुक | अनिच्छुक |
इष्ट | अनिष्ट |
इच्छा | अनिच्छा |
इधर | उधर |
इहलोक | परलोक |
इति | अथ, आदि |
ईहा | अनीहा |
ईश | अनीश |
ईश्वर | जीव, अनीश्वर |
ईप्सित | अनीप्सित |
ईमानदार | बेइमान |
उ & ऊ से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
उत्कृष्ट | निकृष्ट |
उद्घाटन | समापन |
उन्मीलन | निमीलन |
उत्तरार्द्ध | पूर्वार्द्ध |
उत्तर | दक्षिण |
उत्तरायण | दक्षिणायन |
उपयोगी | अनुपयोगी |
उत्थान | पतन |
उद्धत | विनत |
उच्च | निम्न |
उपचार | अनुपचार |
उपकार | अपकार |
उत्साह | निरुत्साह, अनुत्साह |
उत्थित | पतित |
उन्नत | अवनत |
उर्वर | अनुर्वर |
उर्वरा | बंजर |
उदार | अनुदार, कृपण |
उन्मुख | विमुख |
उत्पत्ति | प्रलय, विनाश |
उत्कर्ष | अपकर्ष |
उत्तमर्ण | अधमर्ण |
उपसर्ग | प्रत्यय |
उदान्त | अनुदान्त |
उन्मूलन | रोपण |
उपमेय | अनुपमेय |
उद्यमी | निरुद्यमी |
उद्देश्य | निरुद्देश्य |
उचित | अनुचित |
उक्त | अनुक्त |
उद्गम | विलय |
उदय | अस्त |
उज्ज्वल | धूमिल |
उदयाचल | अस्ताचल |
उधार | नगद |
उगना | डूबना |
उत्तम | अनुत्तम, अधम |
उत्तेजित | शमित |
उग्र | सौम्य |
उपेक्षा | अपेक्षा |
उपस्थित | अनुपस्थित |
उत्तीर्ण | अनुत्तीर्ण |
उष्ण | शीतल |
उपादेय | अनुपादेय |
ऊषा | संध्या |
ऊर्द्ध | अधर |
ऊँच | नीच |
ऊष्मा | शीतलता |
ऋ, ए & ऐ से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
ऋत | अनृत |
ऋणात्मक | धनात्मक |
ऋजु | वक्र |
ऋण | धन |
ऋद्धि | विपन्न |
एक | अनेक |
एकता | अनेकता |
एकांगी | सर्वांगीण |
एकांकी | अनेकांकी |
एकाकी | दुकेला |
एकत्र | विकीर्ण |
एकाग्र | चंचल |
एकाधिकार | सर्वाधिकार |
एकश्रुत | बहुश्रुत |
एकतंत्र | बहुतंत्र |
एकनिष्ठ | सर्वनिष्ठ |
एड़ी | चोटी |
एषणा | अनैषणा |
ऐहिक | पारलौकिक |
ऐन्द्री | इन्द्र |
ऐश्वर्य | अनैश्वर्य |
ऐच्छिक | अनैच्दिक |
ऐतिहासिक | अनैतिहासिक |
ओ & औ से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
ओजस्वी | निस्तेज |
ओतप्रोत | विहीन |
ओछा | गम्भीर |
ओह | वाह |
ओदीच्य | दाक्षिणात्य |
औपचारिक | अनौपचारिक |
औचित्य | अनौचित्य |
औरत | आदमी |
औरस | दत्तक |
औषधि | अनौषधि |
औदार्य | अनौदार्य |
क से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
कर्षण | विकर्षण |
कृतज्ञ | कृतघ्न |
कुसंग | सुसंग |
कनिष्ठ | वरिष्ठ, ज्येष्ठ |
कपटी | निष्कपट |
कटु | मृदु |
करुण | निष्ठुर |
कठोर | कोमल |
कड़ा | मुलायम |
क्रूर | सदय |
कर्म | अकर्म |
कर्कश | मधुर |
कुसुम | वज्र |
कडुवा | मीठा |
कायर | साहसी, निडर |
कीर्ति | अपकीर्ति |
कुटिल | सरल |
क्रमबद्ध | क्रमहीन |
काम | निष्काम |
कार्य | अकार्य |
कर्मठ | आलसी |
कृश | पुष्ट, स्थूल, प्रवृद्ध |
कलुष | निष्कलुष |
क्रोध | क्षमा |
कृपा | कोप, अकृपा |
कृत्रिम | प्रकृत, स्वाभाविक, नैसर्गिक |
कुरूप | सुरूप |
कल्पित | वास्तविक |
कदाचित | निश्चित |
करुण | क्रूर, निष्ठुर |
करुणा | क्रूरता, निष्ठुरता |
कुसंगति | सत्संगति |
कृष्ण | श्वेत, शुल्क |
कल्पनातीत | काल्पनिक |
क्रय | विक्रय |
कुपुत्र | सुपुत्र |
कपूत | सपूत |
कुपात्र | सुपात्र |
कृपणता | उदारता |
कुकृत्य | सुकृत्य |
कर्मण्य | अकर्मण्य |
कदाचार | सदाचार |
कलयुग | सतयुग |
कुलदीप | कुलांगर |
ख से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
खण्ड | अखण्ड |
खंडित | अखंडित |
खाद्य | अखाद्य |
खरा | खोटा |
खण्डन | मण्डन |
ख्यात | कुख्यात |
खास | आम |
खिलना | मुरझाना |
खगोल | भूगोल |
खरीदना | बेंचना |
खलनायक | नायक |
खुबसूरत | बदसूरत |
खरीद | बिक्री |
खग | मृग |
खुश | नाखुश |
खुला | बन्द |
खीझना | रीझना |
खेचर | भूचर |
खेद | प्रसन्नता, हर्ष |
ग से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
गम्भीर | उथला, वाचाल, चपल |
गमन | आगमन |
गमनीय | अगमनीय |
गृही | त्यागी, अगृही |
गण्य | नगण्य |
गत | आगत, प्रत्यागत |
गुणाढ्य | गुणहीन |
गुण | दोष, अवगुण |
गुरु | शिष्य, लघु |
ग्राह्य | त्याज्य, अग्राह्य |
ग्रिहत/गृहस्थ | संन्यस्त, संन्यासी, ब्रह्मचारी |
गणतन्त्र | राजतन्त्र |
गोचर | अगोचर |
गरीब | अमीर |
गद्य | पद्य |
गूढ़ | प्रकट |
गहरा | छिछला |
ग्रीष्म | शरद |
गर्मी | सर्दी |
गलत | सही |
ग्रहीता | दाता |
गोपनीय | प्रकाशनीय |
गति | विराम, अवरोध |
गीत | अगीत |
गीर्ण | उदगीर्ण |
गुप्त, गुह्य | प्रकट |
गौण | मुख्य |
गौरव | लाघव |
ग्राम्य | नगर |
ग्रामीण | शहरी, नागरिक |
गगन | धरती/पृथ्वी |
ग्रस्त | मुक्त |
गेय | अगेय |
गोरी | साँवली |
गरल | सुधा |
गीला | सूखा |
गरिमा | लघिमा |
घ से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
घना | विरल |
घात | प्रतिघात |
घातक | रक्षक |
घृणा | स्नेह, प्रेम |
घाटा | मुनाफा |
घटक | समुदाय |
घोषित | अघोषित |
घोष | निर्घोष, अघोष |
घटना | बढ़ना |
घटिया | बढ़िया |
घर | बाहर |
घरेलू | बाहरी |
घनिष्ट | दूरस्थ |
च से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
चल | अचल |
चर्चित | अचर्चित |
चंचलता | स्थिरता |
चपल | स्थिर |
चांचल्य | स्थैर्य |
चिर | अचिर |
चेतन | अचेतन, जड़ |
चिरन्तन | नश्वर |
चोर | साधु |
चरित्रवान | चरित्रहीन |
चतुर | मूढ़, मूर्ख |
चातुर्य | मूढ़ता, मूर्खता |
चिरंजीवी | अल्पजीवी |
चिरायु/दीर्घायु | अल्पायु |
च्युत | संयुत |
चेष्ट | निष्चेष्ट |
चिंतित | निश्चिंत |
चिकना | खुरदरा |
चेतना | मूर्च्छा |
चढ़ाव | उतार |
चाटुकार | स्वाभिमानी |
चारु | अचारु |
चित्र | विचित्र |
चुस्त | सुस्त, ढीला, शिथिल |
छ से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
छल | निश्छल, निष्कपट |
छली | निश्छली, निष्कपटी |
छादन | प्रकाशन |
छात्र | छात्रा |
छिन्न | संलग्न |
छूत | अछूत |
छंदबद्ध | छंदहीन |
छाया | आतप, धूप |
छोटा | बड़ा |
छद्म | व्यक्त |
ज से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
जड़ | चेतन |
जल | थल, निर्जल |
जीत | हार |
जंगम | स्थावर |
जन्म | मृत्यु |
जीवन | मरण |
जीवित | मृत |
जागृत | सुप्त, सुषुप्त |
जागृति | सुषुप्ति |
जनक | जननी |
जटिल/क्लिष्ट | सरल |
जागरूक | उदासीन |
जर्जर | दृढ़ |
जितेन्द्रिय | इन्द्रियासक्त |
जागरण | निद्रा |
जातीय | विजातीय |
जनाकीर्ण | जनहीन |
ज्येष्ठ | कनिष्ठ, लघु |
ज्योतिर्मय | तमोमय |
जाड़ा | गर्मी |
जागना | सोना |
ज्वार | भाटा |
ज्योति | तम |
जवानी | बुढ़ापा |
जंगली | पालतू, घरेलू |
जय | पराजय |
जोड़ | घटाव |
ज्वलन | शमन |
झ से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
झूठ | सच |
झोपड़ी | महल |
झगड़ा | शान्ति |
झंकृत | निस्तब्ध |
झीना | गाढ़ा |
ट & ठ से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
टल | अटल |
टीका | भाष्य |
टूटना | जुड़ना |
ठोस | द्रव, तरल, खोखला |
ठिगना | लम्बा |
ठहरना | जाना |
ठंडा | गर्म |
ठीक | गलत |
ड & ढ से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
डरपोक | निडर |
डाल | पत्ती |
ढंग | बेढंग, कुढंग |
ढालू | समतल |
ढाढस | त्रास |
ढाल | तलवार |
ढीठ | विनम्र |
त से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
तट | मझधार |
तम | प्रकाश, आलोक |
तल | अतल |
तनय | तनया |
तन्वंगी | स्थूलंगी |
तरल | ठोस |
तनुता | पुष्टता |
तुकान्त | अतुकान्त |
तन्द्रा | जागरण |
तप्त | शीत |
तामसिक/तमस | सात्विक |
तारुण्य | वार्द्धक्य |
तृष्णा | वितृष्णा, तृप्ति |
तृषित | तृप्त |
तृषा | तृप्ति |
तृप्त | अतृप्त, तृषित |
तीक्ष्ण | कुन्द |
तिक्त | मधुर |
तरुण | वृद्ध |
त्यक्त | ग्रहीत |
त्याज्य | ग्राह्य |
तुष्ट | रूष्ट |
तीव्र | मन्द |
तेज | धीमा |
तेजस्वी | निस्तेज |
तटस्थ | सापेक्ष |
तुच्छ | महान |
तिमिर | ज्योति, आलोक |
तलवार | ढाल |
तुलनीय | अतुलनीय |
थ से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
थाह | अथाह |
थकावट | स्फूर्ति |
थल | जल |
थोड़ा | बहुत, अपार, ज्यादा |
थोक | फुटकर, खुदरा |
द से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
दास | स्वामी |
दरिद्र | सम्पन्न, धनी |
देह | विदेह |
देय | अदेय |
दंड | क्षमा, पुरस्कार |
दयालु | क्रूर, निर्दयी |
दुःसाध्य | सुसाध्य |
दुर्बुद्धि | सुबुद्धि |
दुष्कृिति | सुकृति |
दुर्बल | सबल |
दृश्य | अदृश्य |
दुर्लभ | सुलभ |
दुर्गम | सुगम |
दुर्भाग्य | सौभाग्य |
दृष्ट | अदृष्ट |
दोष | गुण |
दोषी | निर्दोष |
दुर्दान्त | शान्त |
दक्षिण | वाम, उत्तर |
दमित | उत्तेजित |
दीर्घ | ह्रस्व, सूक्ष्म, लघु |
दीर्घायु | अल्पायु |
दीर्घकाय | कृशकाय |
दुःखी | सुखी |
दुःशील | सुशील |
दुराग्रह | आग्रह |
दुराचार | सदाचार |
दुर्निवार | निर्वार्य |
दुर्जन/दुष्ट | सज्जन |
दूरवर्ती | निकटवर्ती |
दूर | पास, निकट |
दैविक | भौतिक |
दैत्य/दानव | देव, देवता |
दूषित | स्वच्छ, सित |
दिवा | रात्रि, निशि |
दाता | शूम, भिखारी, भिक्षुक, याचक |
दानी | कृपण |
देर | सबेर, जल्दी |
दैहिक | ऐहिक |
द्वन्द्व | शान्ति |
ध से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
धर्म | अधर्म |
धरा | गगन |
धनी, धनिक | निर्धन, दरिद्र |
धीरोदात्त | धीरोद्वत्त |
धृष्ट | नम्र |
धवल | कृष्ण, श्याम |
धीर | अधीर |
धैर्य | अधैर्य |
ध्वंस | निर्माण |
ध्रुव | अस्थिर |
धूप | छाँह |
न से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
नकली | असली |
नख | शिख |
नगर | ग्राम |
नर/पुरुष | नारी |
नूतन | पुरातन |
नया | पुराना |
निर्मल | मलिन |
निरोग | रोग |
न्याय | अन्याय |
नीरस | सरस |
नास्तिक | आस्तिक |
नौकर | मालिक |
निष्कंटक | कटकाकीर्ण |
निज | पर |
निर्भीक | डरपोक |
निरादर | आदर, सादर |
निरावृत्त | आवृत्त |
निरूद्विग्न | उद्विग्न |
निवृत्त | प्रवृत्त |
निःशंक | सशंक |
निष्कलंक | कलंकित |
नित्य | अनित्य |
निःसीम | ससीम |
निरर्थक | सार्थक |
निर्दय | दयावान, दयालु, सहृदय |
निर्गमन | आगमन |
निर्वाक् | सवाक् |
निश्चेष्ट | सचेष्ट |
निषिद्ध | विहित |
निन्द्य | अनिन्द्य, वन्द्य |
निद्रा | जागरण |
निरक्षर | साक्षर |
निष्काम | सकाम |
निर्विघ्न | विध्न |
निर्बल | सबल |
निष्पाप | पाप |
न्यूनतम | अधिकतम |
न्यून | अधिक |
निन्दा | स्तुति, प्रशंसा |
निर्माण | विध्वंस |
नैसर्गिक | कृत्रिम |
नीति | अनीति |
नीचाशय | सदाशय |
नियमित | अनियमित |
नश्वर | अनश्वर |
निरामिष | आमिष |
नक्र | स्वर्ग |
प से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
परकीय | स्वकीय |
पाठ्य | अपाठ्य |
पाठक | श्रोता |
पराधीन | स्वाधीन |
परायन्त | स्वायन्त |
परिग्रह | अपरिग्रह |
परिगृहीत | परित्यक्त |
परोक्ष | अपरोक्ष, प्रत्यक्ष |
प्रत्यक्ष | परोक्ष |
प्रवेश | निकास |
पापचेता | पापमुक्त |
पार्थिव | अपार्थिव |
पूर्वार्द्ध | उत्तरार्द्ध |
पृथक | संयुक्त |
पौरुष | स्त्रीत्व |
पतिव्रता | कुलटा |
प्रच्छादन | अनाच्छादन |
प्रदान | आदान |
प्रातः | सायं |
प्रकाश | अन्धकार |
प्रबुद्ध | बुद्धिहीन |
प्रमेय | अप्रमेय |
पक्का | कच्चा |
पूरब | पश्चिम |
पराजय | जय |
पराधीन | स्वाधीन |
परास्त | विजयी |
पल्लव | संक्षेपण |
प्रफुल्ल | म्लान |
प्रशंसक | निन्दक |
पण्डित | मूर्ख |
प्राप्त्याशा | दुराशा |
पक्ष | विपक्ष |
पक्षपाती | निष्पक्ष, तटस्थ |
पर्णकुटी | प्रासाद |
पुरस्कार | दण्ड |
पतन | उत्थान |
पालक | संहारक |
परिश्रम | विश्राम |
पंथ | कुपंथ |
पतित | अपतित |
पर | स्व, अपर |
परार्थ/परमार्थ | स्वार्थ |
प्रख्यात | कुख्यात |
परुष | कोमल |
पवित्र | अपवित्र |
परिमित | अपरिमित |
पुण्य | पाप |
पापी | निष्पाप, पुण्यवान, पुण्यशील |
पाक | नापाक |
पसन्द | नापसन्द |
पूर्ण | अपूर्ण |
प्रेम | घृणा |
प्रीति | द्वेष |
पूर्वान्ह | अपरान्ह |
पृष्ठभाग | अग्रभाग |
प्रकाशन | गोपन |
प्रकट | गुप्त |
प्राची | प्रतीची |
प्रथम | अन्तिम |
प्रामाणिक | अप्रामाणिक |
प्रशस्त | संकुचित |
प्रशांत | उद्भ्रांत |
प्रियोक्ति | कटूक्ति |
प्रमुख | सामान्य |
प्रधान | गौण |
प्रजातंत्र | राजतन्त्र |
प्रसारण | संकुचन |
प्रस्थान | प्रवेश |
प्रतिकूल | अनुकूल |
पाश्चात्य | पौर्वात्य, पूर्वीय, पौरस्त्य |
प्राचीन | अर्वाचीन, नवीन |
प्रवर | अवर |
प्रवृत्ति | निवृत्ति |
पात्र | कुपात्र |
पूर्ववर्ती | परवर्ती, उत्तरवर्ती |
पतनोन्मुख | विकासोन्मुख |
प्रसाद | विषाद |
प्रखर | मंद |
प्रोत्साहित | हतोत्साहित |
प्रकृति | पुरुष |
फ से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
फल | कुफल |
फूल | काँटा |
फाटक | हाटक |
फुल्ल | म्लान |
फिरना | स्थिर |
फायदा | नुकसान |
फलित | अफलित |
फलाहारी | अनाजी |
फैलना | सिकुड़ना |
ब से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
बोध्य | दुर्बोध्य |
बंधन | मोक्ष, मुक्ति |
बद्ध | मुक्त |
बुद्धिमान | बुद्धिहीन, मूर्ख, निर्बुद्धि |
बहु | अल्प |
बहुमत | अल्पमत |
बलवान | बलहीन |
बंजर | उर्वर |
बोध | अबोध |
बाह्य | आन्तरिक, आभ्यंतर |
बाहर | अन्दर, भीतर |
बर्बर | सभ्य |
बाढ़ | सूखा |
बढ़ियाँ | घटिया |
बेमेल | संगत |
बहुधा | यदाकदा |
बीमार | तंदुरुस्त |
बेडौल | सुडौल |
ब्याहा | अनब्याहा, कुँवारा |
बेदम | दमदार |
बडबोला | गुमसुम |
बेचना | खरीदना |
बनना | मिटना, बिगड़ना, टूटना |
बड़ा | छोटा |
भ से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
भेद | अभेद |
भक्ष्य | अभक्ष्य |
भला | बुरा |
भिक्षुक | दाता |
भद्र | अभद्र |
भय | अभय |
भाव | अभाव, कुभाव, दुर्भाव |
भयाक्रांत | भयशून्य |
भव्य | सामान्य, साधारण |
भोक्ता | भुक्त |
भोगी | योगी |
भीतर | बाहर |
भारी | हल्का |
भूषण | कुभूषण |
भगवान | भगवती |
भंजक | योजक |
भाग्य | दुर्भाग्य |
भाई | बहिन |
भूमिका | उपसंहार |
भोग्य | अभोग्य |
भोज्य | अभोज्य |
भ्रामक | निश्चात्मक |
भूगोल | खगोल |
भावी | भूत |
भिन्न | अभिन्न |
भूतकाल | भविष्यकाल |
भौतिक | आध्यात्मिक |
भौतिकता | आध्यात्म |
भ्रान्त | निर्भ्रान्त |
भूतपूर्व | अभूतपूर्व |
भेद्य मंगल | अभेद्य, दुर्भेद्य |
म से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
मंगल | अमंगल |
मंद | शीघ्र |
मनसा | कर्मणा |
मर्त्य | अमर्त्य |
महिमा | लघिमा |
मित्र | शत्रु |
मैत्री | अमैत्री |
मूक | वाचाल |
महात्मा | दुरात्मा, तुच्छात्मा |
महायोगी | महाभोगी |
मिलन | विरह, वियोग, विछोह |
मंथर | क्षिप्र |
मतैक्य | मतभेद |
मनःस्थैर्य | मनःदौर्बल्य |
मनुज | दनुज |
महँगा | सस्ता |
महत्तम | लघुत्तम |
मालिक | नौकर |
मानव | दानव |
मिथ्या | सत्य |
मसृण | रूक्ष |
मृदुल/मुलायम | कठोर, कड़ा, सख्त |
मनोरम | असुन्दर |
ममता | निर्ममता |
मानवीय | अमानवीय |
मानवता | नृशंसता |
मलिन | पवित्र |
महल | झोपड़ी |
मुक्ति/मोक्ष | बन्धन |
मिट | अमिट |
मधुर | कटु |
मान | अपमान |
मृत्यु | जीवन |
मरना | जीना |
माता | पिता |
मोटा | पतला |
मूल्यवान | मूल्यहीन |
मित्र | शत्रु |
मुदित | खिन्न |
मूल | निर्मूल |
मौन | मुखर |
मीठा | नमकीन, फीका |
मितव्ययिता | अमितव्ययिता, खर्चिला |
मूढ़ | ज्ञानी |
मेल | वैमनस्य, अनबन, बेमेल |
मौलिक | अमौलिक |
महत्वपूर्ण | अमहत्वपूर्ण, गौण, तुच्छ |
मुख | पृष्ठ |
मान्य | अमान्य |
मुसीबत | आराम |
य से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
योगी | भोगी |
यश | अपयश |
यद्यपि | तदपि, तथापि |
यथार्थ | काल्पनिक |
यादृश | तादृश |
युद्ध | शान्ति |
योग्य | अयोग्य |
युयुत्सा | मैत्री |
यति | गृहस्थ |
याद | भूल |
यौवन | बुढ़ापा, वार्धक्य |
यथेष्ट | कम, स्वल्प |
र से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
रात | दिन |
राम | श्याम, रावण |
राजा | प्रजा, रंक |
रक्षक | भक्षक |
रहित | संहित |
रिक्त | सिक्त, पूर्ण, भरा |
रोगी | निरोगी |
रोहण | अवरोहण |
रसवान | नीरस |
रुचि | अरुचि |
राग | द्वेष, विराग |
रूप | कुरूप |
रुढ़िवादी | स्वछन्दवादी |
रत | विरत |
रंगीन | रंगहीन |
रोना | हँसना |
रिपु | मित्र |
रचना | ध्वंस |
राष्ट्रप्रेम | राष्ट्रद्रोह |
राजतंत्र | लोकतंत्र, जनतंत्र |
रद्द | बहाल |
रहमदिल | बेरहम |
राहत | प्रकोप |
रक्षित | अरक्षित |
रथी | पैदलसैनिक |
ल से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
लंघनीय | अलंघनीय |
लज्जालु/लज्जावान | निर्लज्ज, बेशर्म |
लजीला | बेशर्म |
लाभ | हानि |
लिप्त/संलिप्त | निर्लिप्त, अलिप्त |
लुप्त | व्यक्त |
लक्ष्य | अलक्ष्य |
लघु | दीर्घ, गुरु |
लम्बाई | चौड़ाई |
लेन | देन |
लब्ध | प्रदत्त |
लालसा | विरक्ति |
लायक | नालायक |
लौकिक | अलौकिक, पारलौकिक |
लोक | परलोक |
लम्बा | नाटा, ठिगना |
लचीला | कड़ा |
लोभ | निर्लोभ |
लिखित | मौखिक |
लाभदायक | हानिकारक |
लापरवाह | सावधान |
लुभावना | घिनौना |
लुप्त | व्यक्त |
लगातार | रुक-रुक कर |
लक्षित | अलक्षित |
व से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
वर | वधू |
वरदान | श्राप, अभिशाप |
वाचाल | मूक |
वृद्ध | बालक |
वादी | प्रतिवादी |
वैभव | दारिद्रय |
विशेष | सामान्य, साधारण |
विधवा | सधवा |
विधुर | सपत्नीक |
विहित | निषेध, अविहित |
विदित | अविदित |
वरिष्ठ | कनिष्ठ |
विदेशी | स्वदेशी |
विवाद | निर्विवाद |
वंदनीय | निंदनीय |
विपन्न | संपन्न |
वध्य | अवध्य |
वर्जनीय | ग्रहणीय |
विचारवान | अविचारी |
विद्या | अविद्या |
विभाज्य | अविभाज्य |
विशिष्ट | सामान्य |
विश्रान्त | श्रान्त, क्लान्त |
विनित | उद्धत |
वरदान | अभिशाप |
विभव | पराभव |
वैमनस्य | मैत्री, सौमनस्य |
विस्तृत | संक्षिप्त |
विष | अमृत |
विजय | पराजय |
विकास | ह्रास |
विशाल | क्षुद्र |
विनय | अविनय |
वैषम्य | साम्य |
व्यवस्थित | अव्यवस्थित |
वीर | कायर |
विधि | निषेध, विरुद्ध |
वंध्या | उर्वरा |
विभव | पराभव |
विस्मरण | स्मरण |
व्यष्टि | समष्टि |
वृष्टि | अनावृष्टि |
विकारी | अविकारी |
विनिर्णीत | अनिर्णीत |
विभ्रान्त | शान्त |
विराट | लघु |
विशुद्ध | अशुद्ध |
विश्वसनीय | अविश्वासनीय |
वयस्क | अवयस्क, नाबालिग |
विस्तारण | संकोचन |
वर्ण | विवर्ण |
वर्णनीय | अवर्णनीय, वर्णनातीत |
वैयक्तिक | सार्वजनिक |
व्यय | आय |
विनम्र | उग्र |
विश्लेषण | संश्लेषण |
वफादार | बेवफा |
विख्यात | कुख्यात |
विपुल | स्वल्प |
विग्रह | समास, संधि |
वेदना | आनंद |
वैतनिक | अवैतनिक |
वैध | अवैध |
विक्षुब्ध | अविक्षुब्ध |
विमुख | उन्मुख |
विकसित | अविकसित, पिछड़ा |
विरल | अविरल |
विज्ञ | अज्ञ, अविज्ञ |
वसंत | पतझड़ |
वांछित | अवांछित |
वैधानिक | अवैधानिक |
व्यभिचारी | सदाचारी |
व्यापक | अव्यापक |
वस्त्रधारी | वस्त्रहीन, विवस्त्र, नंगा |
विस्मरणीय | अविस्मरणीय |
विषाद | हर्ष |
श से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
शान्त | अशान्त |
शुभ | अशुभ |
शुष्क | आर्द्र, नम |
शीत | उष्ण |
शेष | अशेष |
शंक | निःशंक |
शक्तिमान | शक्तिहीन |
शक्ति | क्षीणता |
शयन | जागरण |
शापित | शापमुक्त |
शारीरिक | मानसिक |
शासक | शासित |
शिक्षित | अशिक्षित |
शिक्षा | अशिक्षा |
शिक्षक | शिक्षार्थी, विधार्थी, शिष्य |
शिष्ट | अशिष्ट |
श्याम | श्वेत |
श्यामा | गौरी |
शानदार | शर्मनाक |
शर्मदार | बेशर्म |
श्लिष्ट | अश्लिष्ट |
शिव | अशिव |
शहरी | देहाती, गँवार |
शकुन | अपशकुन |
शमित | उत्तेजित |
शरीरी | अशरीरी |
शठता | सज्जनता |
शाप | आशीर्वाद, वरदान |
शालीन | उद्धत, धृष्ट |
शुल्क | कृष्ण |
शूर | कायर, भीरु |
शिथिल | दृढ़ |
शीघ्रता | विलंब |
शब्द | निःशब्द |
शरण | अशरण |
शस्त्र | अस्त्र |
शयन | जागरण |
शायद | अवश्य |
शिख | नख |
शिखर/शीर्ष | तल |
शिष्य | गुरु |
शुद्धि | अशुद्धि |
शुल्क | निःशुल्क |
शोभन | अशोभन |
शुचि | अशुचि |
शोक | हर्ष, आनन्द |
शोषक | पोषक |
श्वास | प्रश्वास |
शत्रु | मित्र |
शास्त्रीकरण | निःशास्त्रीकरण |
शाश्वत | क्षणिक |
स से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
संस्कृत | असंस्कृत |
संस्कृति | विकृती |
संकल्प | विकल्प |
संक्षिप्त | विस्तृत |
संक्षेप | विस्तार |
संघटन | विघटन |
सर्जन | ध्वंस |
संज्ञावान | संज्ञाहीन |
संदिग्ध | असंदिग्ध |
सम्पत्ति | विपत्ति |
संभावित | असंभावित |
संभ्रम | संयम |
संकीर्ण | विस्तीर्ण |
संग | निस्संग |
संतोष | असंतोष |
संदूषित | संशोधित |
संदेह | निःसंदेह |
संग्रह | विग्रह |
संत | असंत |
सामान्य | विशिष्ट |
संपूर्ण | अपूर्ण |
संभेद्य | अभेद्य |
स्वीकार | अस्वीकार |
स्तुति | निन्दा |
साकार | निराकार |
साक्षर | निरक्षर |
सम | विषम |
सज्जन | दुर्जन |
सित | असित |
सहित | रहित |
संयोग | वियोग |
समर्थ | असमर्थ |
सूक्ष्म | स्थूल, विराट |
स्थूल | सूक्ष्म |
सम्भव | असम्भव |
सजीव | निर्जीव |
सत्य | असत्य, मिथ्या, अनृत |
सत्यवादी | मिथ्याचारी |
सत्याग्रह | दुराग्रह |
सृष्टि | प्रलय |
स्वर्ग | नरक |
स्वर्गीय | नारकीय |
सार्थक | निरर्थक |
सरस | नीरस |
सर्द | गर्म |
संकलन | व्यकलन |
स्वस्थ | अस्वस्थ |
सधवा | विधवा |
सन्त | असन्त |
सबल | निर्बल, दुर्बल |
सकाम | निष्काम |
स्त्री | पुरुष |
संयम | असंयम |
संरक्षित | असंरक्षित |
संस्थापन | विस्थापन |
स्वकीया | परकीया |
समास | व्यास, विग्रह |
स्वर | व्यंजन |
सात्विक | तामसिक |
सम्बद्ध | असम्बद्ध |
सुकाल | दुष्काल |
सुलभ | दुर्लभ |
ससीम | असीम |
सखा | शत्रु |
सम्मान | अपमान |
समूल | निर्मूल |
साध्य | असाध्य |
सुसाध्य | दुःसाध्य |
सजल | निर्जल |
संग्रह | अपरिग्रह |
समादृत | निरादृत |
सशक्त | अशक्त |
सशस्त्र | निरस्त्र |
स्याह | सफेद |
स्वधर्म | परधर्म |
स्वदेश | विदेश, परदेश |
सशुल्क | निःशुल्क |
स्पर्धा | सहयोग |
समर्थक | विरोधि |
समर्थन | विरोध, खिलाफत |
सहयोगी | प्रतियोगी, विरोधी |
सभय | निर्भय |
सदा | यदाकदा |
समार्गी | कुमार्गी |
समाधान | समस्या, अवधान |
समुपयुक्त | अनुपयुक्त |
सुरूप | विरूप, कुरूप |
सहित | रहित |
सवर्ण | असवर्ण, पिछड़ा |
सदाचार | दुराचार |
स्वार्थी | परार्थी |
स्वार्थ | परमार्थ |
सापेक्ष | निरपेक्ष |
संधि | विच्छेद, विग्रह |
सुशील | दुश्शील |
सगुण | निर्गुण |
संशय | निःसंशय |
संकल्प | विकल्प |
सलज्ज | निर्लज्ज |
स्थावर | जंगम |
समष्टि | व्यष्टि |
सुबुद्धि | दुर्बुद्धि |
स्वल्पायु | दीर्घायु, चिरायु |
स्वीकृति | अस्वीकृति |
स्वावलंबी | परावलंबी |
सुधा | गरल |
सहोत्साह | हतोत्साह |
सहोदर | अन्योदर्य |
स्वस्थ | अस्वस्थ, रुग्ण, बीमार |
सुन्दरता | कुरूपता |
सुदूर | सन्निकट |
समीपवर्ती | दूरवर्ती |
सत्कार | तिरस्कार |
सत्कर्मी | दुष्कर्मी, कुकर्मी |
सदाशय | दुराशय, नीचाशय |
सच्चरित्र | दुष्चरित्र |
स्वतंत्रता | परतंत्रता |
सत् | असत् |
सम्मुख | विमुख, पृष्ठ |
संन्यास | गृहस्थ |
सफल | असफल, निष्फल, विफल |
समर्थन | विरोध |
संयोग | वियोग |
सुयोग | कुयोग |
सुगन्ध | दुर्गन्ध |
सुफल | कुफल |
सुगम | दुर्गम, अगम |
सुपथ | कुपथ |
सुसंगति | कुसंगति |
सपूत | कपूत |
सुमति | कुमति |
सुकर्म | कुकर्म, दुष्कर्म |
सुअवसर | कुअवसर |
सुपात्र | कुपात्र |
सुकाल | दुष्काल, अकाल |
सुखान्त | दुःखान्त |
सुपाच्य | कुपाच्य |
सुकर | दुष्कर |
सुप्रबंध | कुप्रबंध |
सुधा | विष, हलाहल |
स्निग्धर | रुक्ष |
स्वाभाविक | अस्वाभाविक |
स्वानुभूति | परानुभूति |
सहानुभूति | घृणा |
सम्मुख | नेपथ्य |
स्वदेश | परदेश, विदेश |
स्वागत | निरादर, तिरस्कार |
सुबोध | दुर्बोध |
सबाध | निर्बाध |
संगत | असंगत |
सात्विक | तामसिक |
संपद् | विपद् |
संकोच | निःसंकोच |
स्मरण | विस्मरण |
सक्षम | अक्षम |
सभ्य | असभ्य, उजड्ड |
सम्पन्न | विपन्न |
सरल | कठिन, जटिल |
सहृदय | हृदयहीन |
संकीर्ण | उदार |
सुकृति | कुकृती |
सुन्दर | असुन्दर, कुरूप |
स्पष्ट | अस्पष्ट |
सौम्य | उग्र |
समूल | निर्मूल |
सूर्योदय | सूर्यास्त |
संश्लेषण | विश्लेषण |
ह से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
हित | अहित |
ह्रस्व | दीर्घ |
हिंसा | अहिंसा |
हताश | आशावान |
ह्रास | वृद्धि, विकास |
हित | अहित, अनहित |
हर्ष | विषाद |
हमारा | तुम्हारा |
हँसना | रोना |
हार | जीत |
हितकर | अहितकर |
हानिप्रद | लाभप्रद |
होनी | अनहोनी |
हरियाली | सूखा |
हास | रुदन |
हथियारबंद | निहत्था |
हमदर्द | बेदर्द |
हलका | भारी |
हलका-फुलका | भारी-भरकम |
क्ष & त्र से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
क्षत | अक्षत |
क्षमता | अक्षमता |
क्षणिक | शाश्वत, चिरंतन |
क्षीण | पुष्ट |
क्षुब्ध | शांत |
क्षुण्ण | अक्षुण्ण |
क्षर | अक्षर |
क्षार | अम्ल |
क्षमा | दण्ड |
क्षति | लाभ |
क्षुद्र | विराट |
क्षय | अक्षय |
त्रिकोण | षट्कोण |
त्रिकुटी | भृकुटी |
ज्ञ & श्र से विपरीतार्थक शब्द
शब्द | विपरीतार्थक शब्द |
---|
ज्ञान | अज्ञान |
ज्ञानी | अज्ञानी, मूर्ख, मूढ़ |
ज्ञात | अज्ञात |
ज्ञेय | अज्ञेय |
श्री गणेश | इतिश्री |
श्रम | विश्राम |
श्रेष्ठ | तुच्छ, निम्न |
श्रोता | वक्ता |
श्रद्धा | घृणा |
श्रव्य | अश्रव्य |
श्रुत | अश्रुत |
श्राप | आशीर्वाद |
श्रीमान | श्रीमती |
श्रवण | दर्शन |